Paya Apartmanı – Detay
Cephe Analizi
Cephedeki asimetrik düzen, balkonların konumu, dairesel köşe dönüşü ve farklı yüzey kaplamalarının yatay ve dikey doğrultularda kullanımı ile güçlendirilmiştir. Cephede farklı malzemeler bir araya getirilerek farklı yüzey dokuları oluşturulmuştur. Subasman kotunda taş kaplama, cephede farklı alanlarda prese tuğla kullanımı, yeşil ahşap kepenkler, kat hizalarını belirginleştiren beyaz silmeler, çatı bitimindeki geniş saçaklar, balkon korkulukları, balkonlarda yer alan dairesel kolonlar ve yan cephede kullanılan V biçimindeki pilonlar cephenin karakteristik özellikleridir. 1957 yılında sonradan eklenen 4. kat dış cephesinin tuğla detaylarında farklılık göze çarpmaktadır. Beyaz boyalı lama demirden üretilen balkon korkuluklarının tasarımındaki işlemelerin ölçüsünde 3:2 oranı kullanılmıştır. Yan cephede yer alan apartman giriş kapısının yanındaki üçgen biçimindeki heykelsi eleman giriş cephesini tanımlayan bir cephe ögesidir. Apartman giriş kapısı aksı boyunca düşeyde devam eden krem rengi seramik kaplama da girişi vurgulamak için kullanılan diğer bir cephe malzemesidir.
Apartman Ortak Alan Analizi
Giriş kapısında beyaz yağlı boyalı demir doğrama kullanılmıştır. Bir geniş kanat, bir dar kanat ve üzerinde yatay sabit cam bulunmaktadır. Alt kısımdaki kanatların camlı bölümlerinde eşkenar dörtgen şeklinde birleştirilmiş demir lamalarla ızgara şeklinde koruyucu bir kafes oluşturulmuştur.
Yan cephede yer alan apartman giriş kapısından ulaşılan apartman giriş holünde merdivene kadar uzanan koridor üzerinde kot farkları yapılarak geniş sahanlıklar oluşturulmuştur. Giriş holünde merdiven altındaki boşlukta su sayaçlarının yer aldığı kapaklı bir bölme bulunmaktadır. Apartman giriş kapısının sağ tarafında kalan duvar yüzeyini düşeyde iki bölüme ayırmak için yapılmış çizgisel ahşap çıta eleman giriş holünden itibaren merdiven boyunca korkuluğun karşı tarafındaki duvarda devam etmektedir.
Merdiven eğimi boyunca çizgisel formda giden dairesel kesitli beyaz yağlı boyalı üç adet demir profilden oluşan merdiven korkuluğu bulunmaktadır. Merdivenin başlangıcında ve bitişinde üç adet demir profilin tutturulduğu dairesel kesitli dikey elemanlar yer almaktadır. Bunlardan küpeşte görevi görenin çapı diğerlerine göre daha büyüktür.
Apartman giriş holü ve devamındaki koridorda büyük yüzeylerde bej mozaik üzerine kahverengi-siyah büyük seramik parçalardan oluşan paledyen döşeme kullanılmıştır. Aynı alanda kot farkı olan bölümlerde basamak genişliği boyunca merdivenlerle aynı malzeme olan dökme mozaik bulunmaktadır. Bu malzeme, içinde kahverengi-siyah-gri tonlarında mozaik parçaları bulunan bej tonlarında bir renktedir.
Merdiven sahanlığında sadece orta kanadı vasistas şeklinde açılan üç kanatlı buzlu camlı pencere modülü bulunmaktadır. Bu bölümdeki pencere denizliğinde içinde farklı renk geçişleri bulunan yeşil tonlarında 10×10 cm seramik kullanılmıştır.
Daire İç Mekân Analizi
Ayrık nizamda tasarlanan yapının her katında aynı plan şemasına sahip tek daire bulunmaktadır. Yapının plan şeması incelenen diğer apartmanlar arasında farklılaşmaktadır. Bunun sebeplerinden birisi ayrık nizamda olması ve böylelikle dört cephesinin de dışa yönlenmeye olanak tanımasıdır. 1090×2346 cm boyutlarında bir dikdörtgenin içerisine yerleştirilen planda, her katta tek daire olması mekân organizasyonunu farklı kılan bir diğer etkendir. Dairelerin plan şemasında, giriş kapısının açıldığı holden arka cephedeki yatak odalarına, banyoya, tuvalete ve ön cepheye doğru uzanan koridor boyunca sıralanan yatak odaları, mutfak, yemek odası, salon ve misafir odasına ulaşılmaktadır.
Yapının manzaraya açılan ön cephesinde önünde balkonu olan bir misafir odası ve şömineli bir salon bulunmaktadır. Apartman giriş kapısının bulunduğu yan cephede aynı zamanda salonla da bağlantısı olan bir yemek odası, yemek odasının bitişiğinde mutfak konumlanmaktadır. Bu cephede mutfak ve yemek odasından ulaşılan ortak bir balkon yer almaktadır. Yan cephenin devamında daire giriş kapısının solunda arka cepheye balkonu bulunan bir yatak odası bulunmaktadır. İkinci yatak odası da arka cephedeki diğer köşede konumlanmıştır. Giriş kapısının karşı kısmında sıralanan ve diğer yan cepheye bakan mekânlar sırasıyla yatak odası bitişiğinde banyo, tuvalet ve devamındaki iki yatak odasıdır.
Dairenin giriş holüne bağlanan ve sirkülasyonu sağlayan koridorda bir kapı yer almaktadır. Giriş holü 10m2, koridor 8m2, koridor çevresindeki yatak odalarından biri 10 m2 diğeri 12 m2, mutfak 14 m2, yemek odası 13 m2, salon 23 m2, misafir odası 26 m2 ve balkon 13 m2‘dir. Giriş holünden ulaşılan banyo 7 m2, tuvalet 3 m2‘dir. Arka cepheye bakan yatak odalarından balkonlu olan 20 m2, balkon 8 m2, diğer yatak odası ise 18 m2‘dir. Dairenin balkonlar birlikte net kullanım alanı toplam 198 m2‘dir.
Yapının ilk sahiplerinden İsmail Paya’nın kızı Banu Paya halen zemin kat 1 no’lu dairede oturmaktadır. Kendisinden alınan bilgilere göre bu dairede mutfak ve banyo yenilenmiş, kapılar, gömme dolaplar ve Romanya kerestesinden üretilmiş olan yer döşemeleri orijinal olarak korunmaktadır.
Çalışma kapsamında günümüzde ofis olarak kullanılan 3. kat 3 no’lu daireye girilebilmiştir. Bu dairede orijinal olarak kalan unsurlar arasında dış cephedeki ahşap doğramalar, ahşap kepenk sistemleri, balkon korkulukları, balkon duvar kaplamaları (prese tuğla ve seramik), daire giriş kapısı, şömine, gömme dolaplar, iç kapılar, yan cephe balkon zeminindeki paledyen döşeme sayılabilir. Daire iç kapılarıyla aynı yükseklikteki gömme dolapların kapıları ahşap, yağlı boyalı, kelebek menteşeli, çift kanatlı olarak tasarlanmıştır. Ahşap ve yağlı boyalı olan daire iç kapılarında kelebek menteşe sistem kullanılmıştır. Kapı kanatlarında beş modülden oluşan kare şeklinde çıtayla çerçevelenmiş camlı açıklıklar yapılmıştır. Odalarda yerden yaklaşık 90 cm yüksekliğinde 15 cm’lik ahşap yağlı boyalı bir bant duvar boyunca devam etmektedir.
Köşesi dairesel olarak tasarlanmış içerisinde şöminenin yer aldığı salonda dairesel yüzeyde dört adet ahşap giyotin pencere bulunmaktadır. 1:2 oranında tasarlanmış dikdörtgen pencerelerin dış tarafında katlanır ahşap kepenk sistemi bulunmaktadır. Salon bölümünde prese tuğladan bir şömine duvarı bulunmaktadır. Şömine önünde orijinal olarak kalan metal işlemeli bir koruyucu yer almaktadır. Salon ile yemek odası arasında bağlantıyı sağlayan geniş bir boşluk bulunmaktadır. Bu dairede salon ve misafir odası arasındaki duvarda bir boşluk yaratılarak sürme kapı ile bir bağlantı sağlanmıştır. Misafir odası dikdörtgen bir pencere ile yan cepheye bakmakta ve aynı zamanda ön cephedeki balkona açılan geniş pencere ve kapı açıklığı ile doğal ışık ve manzaradan yararlanmaktadır. Bu açıklıkta üç modülden oluşan ahşap giyotin pencere sistemi ile üzerinde sabit camı bulunan çift kanatlı camlı bir kapı kullanılmıştır. Manzaraya açılan ve balkonun derinliği sayesinde geri çekilmiş olan bu cephede güneşin iç mekâna olan etkisi azaltılarak herhangi bir kepenk sistemi kullanılmamıştır.