Erdoğan Apartmanı – Detay

Cephe Analizi

Zemin, üç ara kat ve çatı katından oluşan, her katta iki daire, çatı katında tek daire bulunan yapıda toplam dokuz daire bulunmaktadır. Yapının dört cephesi de ayrık nizamdadır. Erdoğan Apartmanı, cephe tasarımındaki simetrik düzen, geleneksel Türk Evi plan organizasyonuna benzer sofalı plan şeması, ince işçilikli ve geleneksel motiflerden esinlenen dökme demir balkon ve merdiven korkulukları, ahşap kepenkleriyle inşa edildiği 1950’li yılların özelliklerini taşımaktadır. Yapının günümüze ulaşan karakteristik detayları arasında; zemin kat dış cephe pencere ve balkon kapılarında bulunan ahşap kepenkler, balkon korkulukları, çöp bacası sistemi, apartman giriş kapısı özgünlüğünü korumaktadır.

Yapının balkon ve merdivenlerinde özgün desenli dökme demir korkuluklar tasarlanmıştır. Yapıda her dairenin mutfaktan açılan balkonunda yer alan çöp bacası sistemi yer almaktadır. Zemin kat pencere ve balkon kapılarında ahşap kepenkler bulunmaktadır.

Apartman Ortak Alan Analizi

Apartman merdiven ve korkulukları, daire giriş kapıları, zemin ve duvar malzemeleri özgünlüğünü korumaktadır. Merdiven boşluğunda sahanlık seviyesinden başlayan, bir modülü dışarıya ters vasistas (gizli kanat) sistemi ile açılan pencere modülü kullanılmıştır. Apartman girişinde ve daire giriş kapıları önlerinde zemin malzemesi karo mozaiktir. Merdiven basamaklarında içinde beyaz mozaik parçaları olan siyah ağırlıklı dökme mozaik kullanılmış, kat sahanlıklarında beyaz ağırlıklı mozaik parçaları olan gri tonlarında 20×20 cm ölçülerinde karo mozaik kullanılmıştır. Zemin kat girişindeki sahanlıkta içinde pembe tonlarının olduğu farklı bir karo mozaik kullanılmıştır. Daire giriş kapıları ve iç kapılar ahşap üzeri yağlıboyadır.

Daire İç Mekân Analizi

Bu yapı, inşa edildiği dönemin yapım, inşaat ve malzeme tekniklerini yansıtmaktadır. Günümüzde oldukça sıradan tasarımların yapıldığı apartman mimarisi ve daire iç mekânlarındaki sıradanlaşmış malzemelerin yanında, yapıldığı dönemin özelliklerini taşıyan mimar eliyle tasarlanmış ve üretilmiş nitelikli apartman yapıları ve daire iç mekânları, kent kimliği ve Türkiye modern mimarlık tarihi açısından önemli bir kaynak olmaktadır. Günümüzde artık mevcut olmayan Erdoğan Apartmanı da bu kategori içerisinde yer alan karakteristik mimari ve iç mekân detayları ile modernist apartman mimarisinin temsilcilerinden biri olarak belgelenmiştir.

Dairelerin plan şemasında orta sofalı plan düzeninden yararlanılmıştır. Misafir odası, oturma holü, iki adet yatak odası, mutfak ve banyodan oluşan bu planda daireye iki farklı giriş tanımlanmıştır. Bu girişlerden biri oturma holü ve misafir odası kapılarının bulunduğu giriş holüne açılırken, diğeri de mutfak girişi olarak kullanılmaktadır. Böylece misafir odasının diğer mekânlardan bağımsız olarak kullanılabilmesi sağlanmıştır. Oturma holü ve mutfaktan açılan bir kapıyla ulaşılabilen kısa koridor sayesinde iki yatak odası ve banyonun bulunduğu daha özel alanlara geçiş yapılmaktadır.

Her dairede iki yatak odası ve misafir odası ile oturma holünün açıldığı iki adet köşe balkon mevcuttur. Zemin katıyla birlikte toplam dört kat ve çatı katıdan oluşan yapının çatı katı hariç kat planlarında simetrik plan şeması görülmektedir. Yapının mekânsal organizasyonu incelendiği zaman, merkezde bulunan aynı zamanda hol görevi de üstlenen oturma odası, yeme ve yaşama işlevlerinin gerçekleştiği ana mekândır. İkinci bir yaşama mekânı olan misafir odasına çift kanatlı bir kapıyla bağlanan ve mutfağın doğrudan açıldığı bu oda, koridor bağlantısıyla daha özel olan yatma birimlerine ve banyoya geçişi de sağlamaktadır.

Hem yaşam hem de yemek fonksiyonlarının büyük bir kompakt odada tasarlanması konut organizasyonunun modernizasyonuna ve inşaat sürecinin teknik evrimine dair kanıtlar göstermektedir. İlerleyen inşaat tekniklerinin daha büyük odalar inşa etmek ve daha büyük açıklıklar yaratmak için olanaklar sağladığı görülmektedir. Gündelik yaşam ve misafir mekânı birbiriyle ilişkili aynı zamanda ayrı odalar biçiminde tasarlanmıştır. Bu durum o dönemin toplumsal yaşantısından kaynaklı bir durum olarak ortaya çıkmıştır.

Yapıda ayrıntılı olarak zemin kat (1 ve 2 no’lu daireler), ara kat (5 ve 6 no’lu daireler) ve çatı katındaki beş daire incelenmiştir. Bu dairelerdeki iç mekânlar ayrıntılı olarak belgelenmiştir. Zemin kattaki 1 no’lu daireye 2016 yılında Aysen Günok tarafından kullanılır durumdayken girilmiştir. Daha sonra 2020 yılında diğer dairelerle birlikte zemin kattaki 2 no’lu dairede tekrar belgeleme yapılmıştır. Mutfak, mutfak dolapları, banyo ve banyo duvar malzemeleri, tüm zemin kaplamaları, iç kapılar, pencereler, balkon detayları, ayrıca iç mekân çöp bacası sistemi yapı yıkılmadan önce fotoğraflanabilmiştir. Ancak dairelerde uzun süreden beri yaşayan kimse olmadığı için günlük yaşantıya ait mobilya, aksesuar, aydınlatma gibi elemanlar hakkında herhangi bir belgeye ulaşılamamıştır.

Daire içlerine geçildiğinde ise çatı katı odalarında tarak sıva duvarlar bulunurken, ara kat dairelerinde duvar malzemesi sıva üzerine boyadır. Çatı katı dairesinin özgün yapım sistemi ve malzemeleri arasında ahşap tavan kaplaması bulunmaktadır. Ara kat dairelerinde, zemin malzemesi olarak oturma holü, mutfak, banyo, küçük tuvalet (renin on fotolar-altıncı sıra- ilk foto) ve balkonda mozaik, yatak odaları ve misafir odasında ahşap rabıta kullanılmıştır. Tüm dairelerde ortak olarak görülen gömme mobilya sistemleri ve ispanyolet pencere mekanizması yapının özgün yapım sistemleri ve malzemeleri arasında bulunmaktadır.

Özgün olarak korunmuş olan masif ve yağlı boyalı olan daire iç kapılarında buzlu cam kullanılarak ışığın mümkün olduğunca mekânlara alınması sağlanmıştır. Tuvalet ve banyo kapısında buzlu camlı olan kısımlar diğer iç kapılara oranla daha küçüktür ve kapının üst kısmında yer almaktadır. Dairelerin balkona açılan kısımlarında camlı bir bölümü olan aynı tip kapılar bulunmaktadır. Koridorda banyo dolabı üzerinde yer alan kapaklı dolap sistemi içerisinde tesisata müdahale etmeyi sağlayan bir boşluk yaratılmıştır.

Mutfak üç farklı yöndeki kapıyla arka balkona, oturma odasına ve apartman sahanlığına açılmaktadır. Mutfakta pişirme ve yıkama birimleri iki ayrı tezgahta ve farklı bölümlerde çözülmüştür. Çift gözlü eviyenin bulunduğu bölümde tezgah ve tezgahın ön yüzeyi 20×20 cm, üst dolap ile tezgah arasındaki bölüm 15×15 cm beyaz seramikle kaplıdır. Üst dolap kısmında dört raftan oluşan açık raf sistemi ve üzerinde ortadaki iki ünitesi camlı, yanlardaki iki ünitesi ise kapalı dört kapaklı bir modül bulunmaktadır. Alt tezgahta ise dört kapaklı beyaz yağlı boya dolaplar yer almaktadır. Pişirme bölümünün olduğu kısımda baca olarak görev gören bir davlumbaz boşluğu bırakılmıştır. Altta iki kapaklı bir dolap sistemi vardır. Bu bölümün balkona bakan ön duvarında ışık almak amacıyla bırakılmış sabit camlı demir doğrama bulunmaktadır. Bu bölümün yan duvarında zeminden tavana kadar uzanan her biri iki kanatlı düşeyde üç üniteden oluşan raflı bir gömme dolap vardır. Zemin katta incelenen dairede pişirme kısmında sürgülü bir kapak sistemi kullanılmıştır. Bu dairede aynı zamanda yan taraftaki gömme dolap sisteminde dolap bütün olarak yapılmamış, alt kısmı pişirme bölümüyle entegre olacak şekilde aradan geçen bir sıra fayans modülü ile üst dolaptan koparılmıştır.

Banyodaki vitrifiye elemanları arasında ayaklı banyo lavabosu, rezervuarlı klozet ve küvet bulunmaktadır. Banyo zemininde yer alan karo mozaik iki farklı renkten oluşmaktadır. 20×20 cm gri tonlarındaki karo seramik arasında dikdörtgen bir çerçeve oluşturacak şekilde 10×20 cm pembe tonlarında seramikle bir desen oluşturulmuştur. Duvar yüzeylerinde 140 cm yüksekliğe kadar 15×15 cm boyutlarında açık krem rengi seramik kullanılmıştır. En üst sıra fayansın alt kotunda siyah motifleri olan ince bir şerit halinde bordür döşenmiştir. Aynı açık krem rengi seramik küvetin yan yüzeyinde kullanılmıştır. Küvetin bulunduğu duvarda bir adet beyaz rengi seramik sabunluk yer almaktadır.